بررسی و دانلود تحقیق اهل بيت در قرآن دارای نکات کلیدی تحقیق, , اهل, بيت, در, قرآن,
بخش اول: اهل بيت در قرآن
فصل اول: گفتهها و نظريات
كلمه «اهل البيت» در موارد بسيار زيادى از سخنان رسول اكرمصلى الله عليه وآله براىگروه خاصى كه به آن حضرتصلى الله عليه وآله منسوبند، به كار رفته است. براى اينان(اهل البيت) اوصاف و ويژگىهايى بيان گشته، منزلتى شايان قرار داده شده ودر قبال آنان، حقوق و مسؤوليتهاى فراوان و گوناگون و در عين حال مهم وخطير بر عهده امت گذاشته شدهاست.
در قرآن نيز در موارد گوناگون و با تعابير مختلف از همين گروه سخنبهميان آمدهاست. يكى از آن تعابير «اهلالبيت» است. از آن جايى كه گروهىبه عمد يا سهو در تعيين منظور قرآن از كلمه «اهلالبيت» به راست و چپرفتهاند، لازم ديديم كه دقيقا به بحث و بررسى درباره اين مطلب بپردازيم.از خداوند متعال يارى مىجوييم و بر او توكل مىكنيم و بحث را به حول وقوه او پى مىگيريم.
رسول اكرمصلى الله عليه وآله منظور از تعبير «اهلالبيت» را در يكى از مواردى كه درقرآن آمده، به شكلى غيرقابل تشكيك و تاويل تبيين كردهاست، اما با كمالتعجب بايد گفت: اين تصريحات هم نتوانسته است ريشه اختلاف را از بينببرد; و دليل آن، وجود افرادى است كه اصرار دارند در اين مورد يا مواردديگر به صورت آشكار و پنهان و بنا به دلايلى با رسول خداصلى الله عليه وآله مخالفتكنند! تفصيل مطلب را در مباحثى كه در پى مىآيد بيان خواهيم كرد.
اهل بيت در قرآن
لفظ «اهل بيت» سه بار در قرآن كريم آمده است:
اول، در داستان موسىعليه السلام، آن گاه كه نوزادى كوچك بود و خانواده فرعوناو را پيدا كردند تا در آينده، دشمن و مايه اندوهشان باشد و پستان هيچ زنىرا به دهان نگرفت و خانواده فرعون در كارش درمانده شدند. آنگاه خواهرموسىعليه السلام به آنان گفت:
هل ادلكم على اهل بيتيكفلونه لكم وهم له ناصحون فرددناه الى امهكى تقر عينها ولا تحزن; .
آيا مايليد كه من شما را به خانوادهاى كه دايه اين طفل شوند و او را با مهربانىتربيت كنند راهنمايى كنم؟ بدين وسيله ما موسى را به مادرش برگردانديم تاديدهاش به جمال موسى روشن شود و حزن و اندوهش برطرف گردد.
در اين آيه بيانى وجود ندارد كه مشخص سازد: منظور خواهر موسىعليه السلام ازاين تعبير چه بود؟ آيا منظورش تمام كسانى بودند كه با آن خانواده قرابت وخويشاوندى داشتند يا بعضى از آنان؟ و آيا منظورش فقط قرابت نسبى استيا نسبى و سببى؟ يا علاوه بر قرابت نسبى و سببى كسانى را كه از راه ولاء و ياتربيت هم به خانواده منتسب هستند در برمىگيرد؟
گذشته از اين، لفظ اهل بيتبه صيغه نكره آمده است نه به صيغه معرفه،يعنى اهل البيت.
دوم، در داستان ابراهيمعليه السلام، آن گاه كه همسرش از بشارت فرشتگان كهبهاو مژده دادند اسحاق و پس از او يعقوب را به دنيا خواهد آورد به شگفتآمد. ملائكه به او گفتند:
اتعجبين من امر الله رحمة الله وبركاته عليكم اهل البيت انه حميدمجيد;
فرشتگان به او (زن ابراهيم) گفتند: آيا از كار خدا عجب دارى؟ (عجب مداركه) رحمت و بركات خدا مخصوص شما اهل بيت است; زيرا خداوند بسيارستوده صفات و بزرگوار است.
در اين آيه مباركه همسر ابراهيمعليه السلام از اهل البيتشمرده شده است; زيرااو در اين آيه مورد خطاب قرار گرفته است، اما اين نمىتواند دليل اين مطلبباشد كه همسر هم در تمام مواردى كه لفظ اهل البيت اطلاق شده، حتى درمواردى هم كه قرينه مناسب براى تعيين مقصود وجود ندارد، جزء اهل بيتاست; زيرا توجيه خطاب در آيه فوقالذكر به همسر ابراهيمعليه السلام مىتواندقرينهاى براى داخل شدن وى در زمره اهل يتباشد، اما نمىتواند دلالت كندبر اين كه كلمه اهل البيت، همسر را هم در برمىگيرد، به گونهاى كه به مجردشنيدن اين كلمه و بى هيچ قرينهاى، بايد به ذهن شنونده تبادر كند. در مباحثآتى بحثبيشترى درباره اين آيه خواهد آمد.
سوم، فرموده خداوند متعال:
يا نساء النبى لستن كاحد من النساء ان اتقيتن فلا تخضعن بالقولفيطمع الذى فى قلبه مرض وقلن قولا معروفا وقرن فى بيوتكنولاتبرجن تبرج الجاهلية الاولى واقمن الصلاة وآتين الزكاة واطعنالله ورسوله انما يريد الله ليذهب عنكم الرجس اهل البيت ويطهركمتطهيرا واذكرن مايتلى فى بيوتكن من آيات الله والحكمة ان الله كانلطيفا خبيرا.
ملاحظه مىشود كه فرموده خداوند متعال: «انما يريد الله ليذهب عنكمالرجس اهل البيت ويطهركم تطهيرا» در ميان آياتى قرار گرفته كهزنان پيامبر اكرمصلى الله عليه وآله مخاطبند و بلكه جزء يكى از اين آيات است. همينموجب شده كه آن شبهه معروف در مراد آيه براى عدهاى پيش آيد و همانگونه كه خواهيم ديد گروهى آن را انگيزهاى براى برانگيختن شكهايىپيرامون مفاد حقيقى آيه مباركه قرار مىدهند.
گفتهها و اجتهادها
مراجعه به سخنان مفسران وديگران به دست مىدهد كه درباره مراد ازاهل البيت در آيه مباركه اقوال متعددى وجود دارد. اين اقوال عبارتند از:
1. ادعاى عكرمه كه در بازارها ندا مىداد و مردم را براى مباهلهفرامىخواند. ادعاى وى اين بود كه منظور از «اهلالبيت» در آيه تطهير فقطوفقط زنان پيامبرصلى الله عليه وآله است و احدى غير از آنان را در بر نمىگيرد.
اين گفته بنا به روايت عكرمه به ابن عباس و سعيد بن جبيرهم نسبت دادهشده است. چنان كه اين ادعا را به مقاتل هم نسبت دادهاند. به عطاء، كلبى،سعيدبن جبير و عروة بن زبير هم كه مدعى بود اين آيه در خانه عايشهفرود آمد نسبت داده شده است.
2. گروهى گفتهاند: منظور اصحاب كساء است، يعنى پيامبرصلى الله عليه وآله، على،فاطمه، حسن، حسينعليهم السلام و همسران پيامبرصلى الله عليه وآله.
بعضى همسران پيامبرصلى الله عليه وآله و اصحاب كساء را بدون پيامبرصلى الله عليه وآله آوردهاند.اين عقيده فخر رازى و خطيب بغدادى است كه قسطلانى از بخارى روايتكرده است. .
3. گفتهاند: منظور پيامبرصلى الله عليه وآله است و بس.
4. گفتهاند: منظور بنى هاشمند و زنان را در بر نمىگيرد.
5. گفتهاند: منظور كسانى است كه در پايينترين جد پيامبرصلى الله عليه وآله با او نسبتدارند و نيز گفته شده: هر آن كس كه با پيامبرصلى الله عليه وآله پيوند رحمى دارد. و نيزگفته شده: هر آن كه با او پيوند نسبى يا سببى دارد.
6. ابو حيان گفته: از آن جا كه اهل البيتشامل زنان پيامبرصلى الله عليه وآله و پدرانآنان مىشده، لفظ مذكر بر مؤنث غالب آمده است.
7. گفته شده: منظور زنان است و تمامى بنى هاشم كه صدقه بر آنانحرام شد.
8. گفته شده: «اهلالبيت» على، فاطمه، حسن و حسينعليهم السلام هستند. بعضىاز اقوال و روايات تصريح دارد كه پيامبرصلى الله عليه وآله هم جزء آنان است. اين گفته بهانس بن مالك، واثلة بن اسقع ، ابو سعيد خدرى، عايشه و ام سلمه نسبت دادهشده است. طحاوى، كنجى شافعى، ذهبى و قمى بر آن اصرار داشته و نيزعقيده مجاهد، قتاده، كلبى و بلكه عقيده جمهور و بيشتر مفسران هميناست. حتى بعضى گفتهاند: مفسران اجماع دارند و جمهور روايت كردهاندكه اين آيه درباره اهل كساء فرود آمد. گفتهاند: منظور مدعى اجماع مفسراناين است كه مفسران بر اين مطلب اجماع دارند كه آيه مباركه شامل آل البيتاست و آنان اصحاب كساء مىباشند، اما درباره اين كه آيا زنان پيامبرصلى الله عليه وآله راهم دربر مىگيرد يا نه، اختلاف نظر است. يا منظور، اجماع كسانى است كهنظرشان در مورد شان نزول و مانند آن قابل اعتناست و عكرمه و مقاتل ازاين افراد نيستند، زيرا اين مساله به خبر دادن از پيامبرصلى الله عليه وآلهيا كسانى از صحابهبرمىگردد كه گفته آنان معتبر است، در حالى كه مقاتل و عكرمه متهم بهدروغگويىاند.
بعضى از روايات، امامان دوازده گانهعليهم السلام را هم اضافه كرده است. بعضىمدعىاند كه اماميه اجماع دارند كه آيه تطهير شامل تمام امامانعليهم