ارزیابی, ریسک, بیمه, تمام, خطر, پیمان, کاران
کلیات
بر خلاف بیمه های باربری که از قدمتی طولانی برخوردار است بسیاری از شاخه های بیمه های مهندسی جوانند و قدمت برخی از آنان از چند دهه تجاوز نمی کند . تاریخچه بیمه های مهندسی را می توان در بیمه دیگ های بخار جستجو نمود ، آن زمان که پس از اختراع دیگ های بخار انفجارهای پی در پی در آنها مشکل آفرین گردیده بود و این امر موجب گشت تا جمعی از اهل نظر به بررسی علل انفجار دیگ های بخار پرداخته و اقداماتی را به منظور کنترل و پیش گیری از خطرات به عمل آورند . تأسیس انجمن یا اتحادیه ماشین های بخار به سال 1854 در کشور انگلستان را بایستی در این راستا در نظر گرفت . این انجمن به منظور جلوگیری از انفجار در دیگ های بخار توصیه های ایمنی خود را به صاحبان آنها منعکس می نمود و درضمن پس از بررسی موضوع ، شیوه های عملی و کارآمدی را برای حل مشکل و در جهت کنترل و پیشگیری از خطرات در اختیار آنان قرار می داد بدون شک این انجمن خود زمینه ساز تأسیس شرکت بیمه ای در اوایل قرن بیستم تحت عنوان شرکت بیمه دیگ های بخار گردید . نا گفته نماند آلمان و سوئیس ، دو کشور صاحب نام در امر بیمه ، نیز در اوایل قرن بیستم نوعی پوشش بیمه ای جهت بیمه نمودن ماشین آلات به صورت تمام خطر طراحی و در اختیار متقاضیان قرار می دادند . به طور کلی عرضه بیمه هایی از نوع فوق را می توان نقطه شروع و پیدایش بیمه های مهندسی به شکل امروزی به حساب آورد .
در میان انواع بیمه های مهندسی دو بیمه تمام خطر پیمانکاران و تمام خطر نصب بیش از دیگر بیمه های مهندسی کاربرد عملی یافته و مورد استفاده قرار گرفته است . بی مناسبت نیست اشاره گردد نخستین بیمه ای که در غالب بیمه تمام خطر پیمانکاری صادر گردید بیمه عملیات ساخت پل لم بس lambeth است که در سال 1929 روی رودخانه تایمز لندن بنا گردید .
بدون شک وقوع جنگ جهانی دوم ویرانه های عظیم به جا مانده از جنگ ، ضرورت بازسازی مناطق ویران شده اهمیت برپایی هر چه سریع تر کارخانجات و تأسیسات تأثیر قابل توجهی در شناسایی تعمیمی در رونق این نوع بیمه ها داشته است .
در این راستا تحولات شگرف و پرشتابی که در چند دهه گذشته با ظهور تکنولوژی جدید ، ماشین آلات پیچیده و ابزارهای رایانه ای پدید آمده علاوه بر اعتبار بخشیدن تعمیم هر چه بیشتر این نوع بیمه زمینه ساز پیدایش انواع مختلفی از بیمه های مهندسی نیز گردیده است . بایستی در نظر داشت شرایط جدید اقتصادی و اجتماعی مهندسی معاصر شرکت های بیمه را ناگزیر نموده است تا خود را هر چه بیشتر با نیازهای روز وفق داده و منطبق با موضوعات جدید بیمه های جدید و متنوع تری طراحی و در اختیار متقاضیان خود قرار دهند . امروزه بازار بیمه شاهد ارائه نوعی بیمه جمعی تحت عنوان Package Policy می باشد . این نوع بیمه که برای تأمین پوشش بیمه طرح های بزرگ با سرمایه هایی هنگفت که اجرای کار در آنها بصورت عملیاتی مرکب ، گسترده و به هم پیوسته در نظر گرفته شده نمونه ای از یک بیمه نامه یا قرارداد بیمه جمعی است که بر اساس آن انواع پوشش های بیمه مورد نیاز در قالب یک بیمه نامه یا قرارداد بیمه مهندسی در اختیار بیمه گذار قرار داده می شود .
در یکی از تقسیماتی که از بیمه کرده اند بیمه را به دو بخش یا گروه اموال و اشخاص تقسیم نموده اند . بیمه های مهندسی نظیر بیمه های آتش سوزی ، باربری ، کشتی و هواپیما یکی از شاخه های بیمه اموال به شمار می رود گرچه نوع و ماهیت بیمه های مهندسی آن را بصورت یکی از بیمه های تخصصی و فنی تبدیل کرده است . این نوع بیمه در مقایسه با دیگر انواع بیمه از ویژگی هایی برخوردار است و به همین علت صدور برخی از بیمه های مهندسی بدون در اختیار داشتن تخصص ها و تجربه های لازمه میسر نمی باشند .
تاریخچه پیدایش و تحول بیمه های مهندسی
صنعتی شدن اروپا در قرن نوزدهم زمینه ارائه انواع جدید پوشش های بیمه ای از جمله بیمه های مهندسی را فراهم آورد .اولین بیمه های مهندسی در نیمه دوم قرن بیستم آغاز شد . بطور مثال در سال 1859 میلادی در انگلستان بیمه موسوم به« دیگ بخار » و در سال 1900 میلادی بیمه نامه Maschine Versicherung در آلمان پدید آمد . بیمه های «تمام خطر نصب » و«تمام خطر مقاطعه کاری» از سال 1925-1920 میلادی رایج گردید و هم اکنون به صورت گسترده در تمام بازارهای بیمه جهان مورد استفاده قرار می گیرد .
قبل از طراحی این نوع بیمه نامه ها هر یک از اشخاص که به نحوی در اجرای یک پروژه صنعتی ذینفع بودند برای تهیه پوشش بیمه ای لازم قراردادهای مختلف در مقابل خطراتی مانند آتش سوزی ، صاعقه ، انفجار ، سرقت ، سیل ، زلزله و مسئولیت در مقابل اشخاص ثالث منعقد می کردند . این امر در بیشتر موارد بیمه گذاران را هنگام خسارت با مشکلات متعددی از قبیل بیمه مضاعف مسائل مربوط به اصل جانشینی مواجه می کرد . از سوی دیگر گاهی خطر واقع شده تحت پوشش هیچ یک از بیمه نامه ها نبود و بیمه گران الزامی به جبران خسارت نداشتند . ضمن اینکه کل هزینه های پرداختی بابت حق بیمه به مراتب بیش از حق بیمه معقول برای یک پروژه می شد .
همراه با توسعه صنعت بیمه در سطح جهان و رشد فن آوری در زمینه های مختلف مهندسی ، ضرورت طراحی بیمه نامه هایی ایجاد شد که ضمن اینکه مشکلات یاد شده را نداشته باشند ، منافع کلیه دست اندرکاران ساخت و اجرای یک پروژه مهندسی را نیز تأمین می نمایند . بر این اساس بیمه های مهندسی طراحی گردید .
بیمه های مهندسی به عنوان شاخه ای از بیمه اموال
بیمه های مهندسی شاخه ای از بیمه های اموال است و خود نیز شامل چندین نوع بیمه است که رایج ترین آنها به قرار زیر است :
1- بیمه تمام خطر مقاطعه کاران (Contractors All Risk Insurance)
2- بیمه تمام خطر نصب ( Erection All Risk Insurance)
3- بیمه تمام خطر ماشین آلات ساختمانی
(Contractos’s Plant & Machinery All Risks Insurance)
4- بیمه شکست ماشین آلات (Machinery Breakdown) 5- بیمه تمام خطر کامپیوتر (Computer All Risk Insurance )
6-بیمه طرح های تکمیلی مهندسی
(Completed Engineering Risk Insurance )
در میان بیمه های یاد شده بیمه تمام خطر مقاطعه کاران و تمام خطر نصب بیش از دیگر بیمه های مهندسی در بازار بیمه رایج بوده است .
تعریف برخی از واژه ها در بیمه تمام خطر پیمانکاران
1- صاحب کار : شخصی حقیقی یا حقوقی است که پروژه به وی تعلق دارد .
2- پیمان کار اصلی : از طریق مناقصه برنده شده و مسئول کل پروژه می باشد . پیمانکار اصلی خود کارهای پروژه را انجام نمی دهد فقط قبول می کند با سرمایه مشخصی طرح را اجرا کند و برای همین یا پیمانکاران فرعی قرارداد می بندد . ( مثل تأسیسات برق و …)
3- پیمانکار فرعی : شرکت هایی هستند که ارتباطی با صاحب کار نداشته بلکه عموماً توسط پیمانکار اصلی و از طریق مناقصه انتخاب و قسمت هایی از پروژه جهت انجام کار به آن ها داده می شود. برای هر یک از پیماکاران می توان بیمه جداگانه صادر نمود ولی جهت جلوگیری از تکرار پوشش ها و هر گونه نقصانی در پوشش ها توصیه می گردد برای پروژه یک بیمه نامه جامعه صادر گردد و نام آنها به عنوان بیمه گذار قید گردد .
4- حد غرامت : در رابطه با خطرات فاجعه آمیز (زمین لرزه ، سیل ، طغیان آب ، هر نوع طوفان) احتمال تجمع خطر می باید در بیمه نامه بطور دقیق مورد توجه قرار گرفته و برای خطرات مذکور نیز می باید حداکثر غرامت را به طور جداگانه تعیین نمود و این مورد توافق اکثربیمه گران دنیا می باشد .
5- حق بیمه :
نرخ × (اشخاص ثالث + برداشت ضایعات + ارزش تجهیزات + ارزش ماشین آلات + مبلغ قرارداد )
6- کارهای صدور پیمان یا مقاطعه : منظور کلیه عملیاتی است که می باید توسط پیمانکار اصلی یا پیمانکار فرعی با توجه به مفاد قرارداد ساختمانی انجام گیرد از جمله کارهای مقدماتی در محل اجرای پروژه از قبیل خاک برداری ، ترازبندی و اجرای تأسیسات موقت و غیره .
7- لوازم و تجهیزات ساختمانی : شامل محل سکونت کارکنان ، انبارهای سرپوشیده ، کارگاه های ساختمانی و تأسیسات ضروری آب و برق و غیره .
8- ماشین آلات ساختمانی : عبارتند از ماشین آلات خاک برداری جرثقیل ها و … و همچنین وسایل نقلیه کارگاهی که مجاز به تردد در جاده های عمومی نمی باشند . ضمناً تفاوتی نمی کند که ماشین آلات ساختمانی متعلق به خود پیمانکار باشد یا این که توسط وی اجاره شده باشد .
9- هزینه های مربوط به جمع آوری ضایعات : منظور هزینه های مربوط به پاکسازی محل اجرای پروژه از ضایعاتی است که در اثر وقوع یک خسارت قابل جبران تحت بیمه نامه تمام خطر پیمانکاران به وجود آمده است .
10- اموال مجاور : منظور اموالی است که در محل اجرای پروژه واقع شده اند و همچنین اموالی که محل اجرای پروژه را احاطه نموده اند مشروط بر ان ک
دانلود ارزیابی ریسک بیمه تمام خطر پیمان کاران