موقعيت, نفت, و, گاز, کشور, در, بازارهاي, نفت, و, گاز, جهان
موقعيت نفت و گاز کشور در بازارهاي نفت و گاز جهان
1. ميزان ذخاير بالفعل و بالقوه نفت خام کشور و تاثير تزريق گاز بر آنها
ميزان ذخاير« نفت خام در جاي» کشور حدود 450 ميليارد بشکه تخمين زده مي شود. از اين ميزان، تا پايان سال 1380 جمعاً حدود 54 ميليارد بشکه از مناطق خشکي و دريايي برداشت شده است.
ميزان ذخاير بالفعل نفت خام کشور با توجه به ذخاير کشف شده جديد، حدود 37 ميليارد بشکه است. اين رقم بر اساس گزارش هاي ارائه شده از مناطق خشکي و اطلاعات نگارنده از مناطق دريايي است. ارقام رسمي ارائه شده با توجه به حجم ميعانات گازي و حجم نفت خام بالقوه از حدود 92 ميليارد بشکه تا 130 ميليارد بشکه بوده است.
ميزان ذخاير بالقوه نفت خام ( برداشت ثانويه) کشور حدود 50 ميليارد بشکه است. اين رقم، حدود 5 ميليارد بشکه نفت قابل بهره برداري- که در 50 تاقديس شناخته شده کوچک، واقع شده است ـ را شامل مي¬شود که هنوز حفاري اکتشافي در آنها شروع نشده است؛ 45 ميليارد بشکه ديگر نيز در مخازن نفتي شناخته شده واقع شده است.
تنها راه بالفعل نمودن حدود 45 ميليارد بشکه نفت موجود در مخازن ايران، تزريق گاز به ميزان لازم و کافي در آنهاست. ميزان گاز مورد نياز جهت تزريق در اين مخازن به منظور بالفعل نمودن اين ذخاير، حدود 20 ميليارد پاي مکعب در روز است. چنين حجمي از گاز مورد نياز را مي توان از ذخاير پارس جنوبي، پارس شمالي ( مخازن گاز کشف شده G و F واقع در خليج فارس)، گازهاي همراه که قسمت اعظم آن سوخته مي شود و ساير مخازن گاز ايران تامين نمود. بر اساس محسبات مهندسي مخازن انجام شده قبل و بعد از انقلاب، به ازاي تزريق 5/2 تا 4 هزار پاي مکعب گاز مي توان يک بشکه نفت اضافي از مخازن نفتي ايران به دست آورد.
بنابراين اگر قيمت نفت را حدود 24 دلار براي هر بشکه فرض نماييم « قيمت سايه اي» هزار پاي مکعب گاز، حدود 6 تا 10 دلار است. قيمت گاز صادراتي ايران به ترکيه بر اساس قيمت نفت 24 دلار، کمتر از 3 دلار براي هر هزار پاي مکعب در نظر گرفته شده است، ضمن آنکه فاصله آن حدود 1000 کيلومتر دورتر از محل تزريق است. علاوه بر اين، بايد به اين نکته توجه کرد که گاز تزريقي براي نسل هاي آينده باقي خواهد ماند.
ملاحظه مي شود که تزريق گاز در مخازن نفتي، با صرفه ترين نحوه استفاده از آن است. در عين حال، اين روش از نظر اصول، تنها راه صيانت از مخازن نفتي و تبديل نفت بالقوه به نفت بالفعل براي نسل¬هاي آينده کشور است.
2. سياستهاي تزريق گاز و مقايسه¬اي از ذخاير نفت و گاز ايران با ذخاير نفت عربستان
ذخاير واقعي نفت عربستان حدود 200 ميليارد بشکه است، در حالي که ذخاير نفت و گاز ايران 37 ميليارد بشکه نفت بالفعل و 50 ميليارد نفت بالقوه و حدود 800 تريليون پاي مکعب گاز را شامل مي¬شود. در نتيجه، مجموع حجم نفت و گاز ايران حدود 220=133+37+50 ميليارد بشکه ( معادل نفت خام) است. در صورتي که فرض شود ايران روزانه به طور متوسط 5/3 ميليارد بشکه نفت و عربستان به طور متوسط روزانه حدود 10 ميليون بشکه نفت بهره-برداري مي کند در نتيجه در 15 سال آينده، ذخاير نفت ايران در حدود 201=19-220 ميليارد بشکه و ذخاير نفت عربستان حدود 145=55-200 ميليارد بشکه خواهد بود.
ملاحضه مي شود که در 15 سال آينده، ايران در مقام اول و عربستان در مقام دوم از نظر ذخاير نفت و گاز در خاورميانه خواهند بود. لازم به تذکر است ذخاير گازي که احتمالاً در عربستان در فرايند اکتشاف توليد خواهد شد، به مصارف داخلي، شامل توليد برق و تهيه آب آشاميدني ( شيرين سازي آب) خواهد رسيد. ايران نيز امکان کشف ذخاير گازي جديد را داراست.
اعتبار سياسي در منطقه بدون امکانات و توانايي اقتصادي ممکن نيست. از طرف ديگر تقاضاي گاز در جهان در 15 سال آينده به نحو شديدي افزايش خواهد يافت علت اين امر کمبود عرضه نفت در برابر تقاضا از يک طرف و بالا رفتن روند مصرف گاز در سال¬هاي آينده مي¬باشد. بنابراين ارزش گاز در آن زمان به ميزان بيشتري در مقايسه با ارزش فعلي آن ـ يعني هزار پاي مکعب گاز معادل حرارتي يک ششم قيمت يک بشکه نفت ـ خواهد رسيد. ضمن آنکه بايد توجه داشت که ما نمي توانيم هم روزانه 20 ميليارد پاي مکعب گاز در مخازن خود تزريق کنيم و هم حجم قابل ملاحظه اي از گاز را صادر نماييم.
در اين جا لازم است توضيح داده شود که 800 تريليون پاي مکعب ذخاير گاز ايران، گازهاي همراه نفت و کلاهک گازي مخازن نفتي و مخازن مستقل گازي را شامل مي شود. حجم گازهاي همراه با ميزان نفت استخراجي متناسب است. بنابراين تنها از ميدانهاي مستقل گازي است که مي توان با حجم بالايي گاز استخراج نمود.
بايد توجه داشت که در کشورهاي غربي از هم اکنون برنامه تامين انرژي مصرفي خود را 25 سال آتي، برنامه ريزي مي کنند. بنابراين بايد راه¬هاي موجود و مطمئن تامين آن را با کم ترين قيمت ممکن بررسي و برنامه ريزي نمايند. لذا تامين منابع گازي غرب از سال 2015 به بعد ايجاب مي کند که ايران موضوع تزريق گاز را در مخازن خود فراموش نموده و از هم اکنون در راه صادرات گاز به کشورهاي همسايه اقدام کند.
برنامه ريزي شرکت هاي خارجي در تزريق آب به مخازن سيري، درود، سروش، نوروز، سلمان و غيره به جاي گاز، از نمونه هاي روشن در راستاي چنين سياستي است. اين در حالي است که بالاتر بودن ضريب بازدهي نفت از طريق تزريق گاز در مخازن مختلف جهان در مقايسه با آب به اثبات رسيده است.متخصصان شرکت « توتال ـ فيناـ الف» و « شل» در مقالات مختلف خود از طريق کارهاي آزمايشگاهي و عملي نشان داده اند. که حتي تزريق هوا در مخازني که شبيه مخازن ايران است در مقايسه با تزريق آب از بازدهي به مراتب بيش تري برخوردار است. با وجود اين، سياست همين شرک
دانلود موقعيت نفت و گاز کشور در بازارهاي نفت و گاز جهان